1. Sterydy.
Sterydy (a właściwie steroidy), dzięki silnym właściwościom przeciwzapalnym są wykorzystywane w leczeniu wielu poważnych chorób u dzieci i dorosłych. Ale kuracja powinna odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarza, bowiem ich przyjmowanie wiąże się z poważnymi skutkami ubocznymi. Co trzeba wiedzieć, gdy trzeba brać leki sterydowe?
Sterydy podaje się jako leki przeciwzapalne, ale ze względu na wiele skutków ubocznych zaleca się je tylko wówczas, kiedy korzyści wynikające z ich przyjmowania przeważają nad skutkami ubocznymi kuracji.
Gdy człowiek się skaleczy lub złapie infekcje, organizm wydziela dużo kortyzolu (naturalnego glikokortykoidu, czyli sterydu), którego zadaniem jest zatrzymanie odczynu zapalnego. Osiąga to, hamując wytwarzanie przeciwciał, napełzanie leukocytów do miejsca zakażenia i produkcje substancji pro zapalnych. Podobnie działają sterydy.
Co to znaczy? Np. zwykłe zapalenie płuc czy oskrzeli jest naturalną reakcją obronną organizmu przed bakteriami. Ale gdy naciek zapalny w płucach jest zbyt duży, zmniejsza ich pojemność i hamuje przenikanie tlenu do krwi. Nadmierną odpowiedzią na stan zapalny jest też skurcz oskrzeli. Chory zaczyna odczuwać duszność. Można wtedy podać lek sterydowy.
Niestety działają tylko objawowo, nie leczą przyczyn. Syntetyczne sterydy są wykorzystywane w leczeniu: łuszczycy, tocznia, reumatoidalnego zapalenia stawów, astmy a nawet białaczki.
Ich działania niepożądane dotykają cały organizm i są wywoływane głównie przez formy działające ogólnoustrojowo – doustne i dożylne, te bowiem postacie leku są stosowane w dużych dawkach i przez dłuższy czas.
Sterydy – według wskazań lekarza
Leki sterydowe mają rozległe działania uboczne. Dlatego w czasie kuracji należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza, zwłaszcza dotyczących dawki i czasu leczenia.
Leki sterydowe: bilans korzyści i skutków ubocznych
• Przyrost masy ciała z gromadzeniem się tkanki tłuszczowej na brzuchu, karku i twarzy. Jedz więcej warzyw, mniej tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych. Potrawy smażone zastąp gotowanymi, wybieraj dania lekko strawne (zmniejszysz ryzyko problemów z trzustką, wątrobą, jelitami).
• Niedobór potasu uzupełnisz, jedząc pomidory pod różną postacią. Dobre źródło tego pierwiastka stanowią ziemniaki, cytrusy i zielone warzywa liściaste. Najwięcej potasu jest w suszonych owocach, awokado, bananach. Jednak z jedzeniem ich nie przesadzaj, bo są kaloryczne. W okresie stosowania większej dawki sterydu lekarz zaleci dodatkowo tabletki z potasem. Ze względu na zagrożenie cukrzycą musisz być na diecie cukrzycowej, unikać słodyczy i cukru, węglowodany proste zastąpić złożonymi (np. białe pieczywo razowym).
• Sterydy utrudniają wchłanianie wapnia, dlatego osoby, które je zażywają, od początku kuracji powinny stosować suplementację preparatami wapnia z witaminą D – to chroni przed osteoporozą. Powinno się zbadać gęstość mineralną kości, a gdy jest obniżona – przyjmować lek hamujący ubytek masy kostnej. Ze względu na zagrożenie chorobą zakrzepową unikaj długiego siedzenia i stania, odpoczywaj z uniesionymi nogami, pamiętaj o codziennym spacerze.
• Badaj wzrok, by w porę uchwycić rozwój jaskry lub zaćmy i rozpocząć odpowiednie leczenie.
• Problemy ze skórą (staje się cienka, z rozstępami, czasem trądzikiem, łatwo o siniaki) rozwiąże przyjmowanie niewielkiej ilości anabolicznego sterydu nadnerczowego (dehydroepiandrosteronu).
pojawienie się ciemniejszego i w zwiększonej ilości owłosienia szczególnie na twarzy (także u kobiet!)
obrzęki, spowodowane zatrzymaniem wody w organizmie
infekcje grzybicze
nadciśnienie tętnicze
problemy żołądkowe
cukrzyca; sterydy powodują zmniejszone spalanie cukru przez mięśnie, przez co w organizmie występuje jego nadmiar
bezsenność
wahania nastroju
ogólne osłabienie mięśniowej
zmiany skórne, np. trądzik
u chorych unieruchomionych istnieje ryzyko wystąpienia zakrzepów
przez zmniejszone przyswajanie wapnia możliwe jest występowanie złamań
zwiększona potliwość
utrudnione gojenie się powstałych ran
zawroty i bóle głowy
drgawki i dreszcze
u kobiet zaburzenia w cyklu menstruacyjnym
U DZIECI: możliwe zahamowanie wzrostu
zaćma/ jaskra
zwiększenie ryzyka wystąpienia infekcji wirusowych czy bakteryjnych przez zmniejszenie odporności
Chorzy muszą wiedzieć, że leków steroidowych nie stosuje się „na wszelki wypadek”, a wtedy, gdy zagrożone jest życie i zdrowie pacjenta. Preparaty te zaleca się wówczas, kiedy korzyści wynikające z ich przyjmowania przeważają nad skutkami ubocznymi kuracji.. Trzeba zdawać sobie sprawę, że każdy lek ma jakieś działania niepożądane. Aby je zminimalizować, osoby poddane kortykoterapii muszą ściśle przestrzegać zaleceń lekarza i systematycznie kontrolować stan zdrowia.
Nie bójmy się „megadawek” leku podawanych dożylnie przy leczeniu niektórych schorzeń. Wbrew pozorom mają one mniej skutków ubocznych niż preparaty doustne, przy silniejszym od nich działaniu terapeutycznym. Najwięcej efektów niepożądanych występuje po zastrzykach domięśniowych o przedłużonym działaniu, które przyjmuje się raz w miesiącu.
